Een hoofdman over honderd, een centurion, diende in het Romeinse leger (1). Hij voerde bevel over een eenheid van maximaal honderd soldaten. Hij trainde hen, zorgde voor discipline en de dagelijkse gang van zaken. Voor mannen van lage komaf was deze rang de enige mogelijkheid om op te klimmen in het leger, wanneer je dertien jaar als soldaat gediend had. De rechter (tribuun) benoemde je alleen in deze functie op basis van verdienste, gedurfde moed, standvastigheid, geestkracht en besluitvaardigheid (2).  Bij vier hoofdmannen, over wie het Nieuwe Testament spreekt, herkennen we zulke kwaliteiten.

1. De hoofdman van Kafarnaüm. Hij behoorde tot het garnizoen van Herodes, omdat Kafarnaüm in zijn gebied lag. Deze honderdman had de Joden lief, bouwde een synagoge voor hen (Luk. 7:5). Een van zijn gewaardeerde slaven werd erg ziek. Hij liet de hulp van de Heere Jezus door bevriende Joden inroepen. Toen Jezus richting zijn huis liep, stuurde de hoofdman vrienden met de boodschap: “doe geen moeite, want ik ben het niet waard dat U onder mijn dak komt” (Luk. 7:6). “Spreek slechts een woord, en mijn knecht zal genezen zijn” (Matt. 8:8). Eén woord! Dat was voldoende voor hem, want wanneer hij zelf een commando gaf werd dit meteen opgevolgd (Luk. 7:8). Jezus antwoordde: “het zal u gaan zoals u geloofd hebt. En zijn knecht is gezond geworden op datzelfde moment” (Matt. 8:13b). Jezus verwonderde Zich over zijn houding: “Ik heb zelfs in Israël zo'n groot geloof niet gevonden” (Luk. 7:9).

2. Kruisiging. Een andere centurion stond tegenover het kruis van de Heere (Mark. 15:39). Hij was verantwoordelijk voor de uitvoering van het vonnis. Deze hoofdman was van de keizerlijke afdeling in Jeruzalem (Hand. 21:31). Na de kruisiging liet Pilatus hem roepen om te weten of de Heere gestorven was, wat hij bevestigde (Mark. 15:44, 45). Hij had Zijn sterven gezien, urenlange duisternis meegemaakt, de aardbeving gevoeld, de stem van Jezus luid gehoord: “het is volbracht”. Waarop hij, onder de indruk, God verheerlijkte en zei: “Werkelijk, deze Mens was Gods Zoon, rechtvaardig! (Mark 15:39; Luk. 23:47).

3. Cornelius. In Caesarea was hij hoofdman over honderd, van de Italiaanse afdeling (Hand. 10:1), Petrus kreeg opdracht van de Heer om naar deze heiden te gaan. Cornelius “was een vroom man, die met heel zijn huis God vreesde, veel liefdegaven aan het volk gaf en voortdurend tot God bad” en: “een rechtvaardig man, die God vreest en van wie heel het volk van de Joden een goed getuigenis geeft” (Hand. 10:2, 22). Petrus predikte hem de Zoon van God, Zijn offer en opstanding. Samen met zijn huis nam Cornelius de Heere Jezus als Verlosser aan. Zo werd duidelijk dat het Evangelie ook voor de heidenen bestemd was.

4. Julius. Paulus beriep zich in zijn rechtszaak op de keizer. Daarom moest hij naar Rome. Met andere gevangenen werd hij in Caesarea overgedragen aan Julius, een hoofdman over honderd van de keizerlijke afdeling (Hand. 27:1). Julius droeg met zijn soldaten de verantwoording dat de gevangenen in Rome zouden aankomen. Ze reisden per schip, inclusief de bemanning met tweehonderdzesenzeventig personen (Hand. 27:37). Voor de kust van Malta leden zij schipbreuk. De soldaten wilden toen de gevangenen doden, zodat zij niet zwemmend zouden ontkomen. “Maar de hoofdman die Paulus wilde behouden, belette hun dat voornemen en gaf bevel dat zij die konden zwemmen, eerst van boord moesten springen en aan land moesten gaan” (Hand. 27:43). Paulus kon zwemmen. Zo werd ook hij door Julius gespaard.

Vier honderdmannen. Met een voorbeeldig gedrag!

…. Wees standvastig, onwankelbaar, raadt Paulus aan! (1 Kor. 15:58)

Ineke van Lieshout

1)  Het komt eenentwintig keer voor. Het Griekse woord is hekatont-archus, heka betekent honderd en archus hoofd. Markus gebruikte drie keer het Latijnse woord centurion, centa is honderd.

2) Polibios, geschiedschrijver, die militaire functies bekleedde.

Foto: Self-published work by Medium69, CC BY-SA 3.0, wikimedia 37038101 
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=37038101