Dit is een bekende oneliner van de apostel Paulus: “de Heere is nabij” (Fil. 4:5). De apostel schreef dit in zijn gevangenschap in Rome. Het is een mooi getuigenis! In het vierde hoofdstuk van genoemde brief roept hij op tot positief gedrag: wees eensgezind, niet bezorgd, altijd blij in de Heere, vriendelijk, welwillend, waaraan hij toevoegt: de Heere is nabij. Het is een opdracht! We weten dat ons karakter of omstandigheden het moeilijk maken om altijd blij en vriendelijk te zijn. Het is mogelijk, lijkt Paulus te zeggen! De Heer is bij al je situaties tegenwoordig, aan Hem mag je je gedrag ontlenen. Hij is nabij.

Na de hemelvaart van Christus begroette men in de Nieuwtestamentische gemeenten elkaar met: “maranata”, de Heer komt (1 Kor. 16:22). Het verhaal gaat dat men elkaar eveneens toeriep: “de Heere is nabij”. Paulus wist hier vast van. ‘O Kurios eggoes’ klonk het dan in hun taal. De Heer is dichtbij (plaatsbepaling). Of doelde men in de diaspora daarbij op Zijn tweede komst (tijdsbepaling, Jak. 5:8)?

Paulus kende de boeken van het Oude Testament op zijn duimpje. Juist daarin vinden we dat de HEER nabij is. Citeerde hij hieruit? Een paar voorbeelden. “Hij is nabij”, zei Jesaja (50:8). David leerde: “Hij is nabij de gebrokenen van hart” (Ps. 34:19). “De HEERE is allen nabij die Hem aanroepen” (Ps. 145:18a).
Hij is niet ver betoogde hij.

Nabij in het Hebreeuws is ‘karob’, een bijzonder woord. Het is ook vertaald met ‘naaste’, iemand die het dichtst bij je is/staat (Exod. 12:4); een familielid (Job 19:14); of iemand met wie je een persoonlijke relatie hebt (Jozua 9:16). Deze betekenissen spiegelen de aard van Gods nabijheid. Met eerbied gezegd: Hij is de Naaste. Hij is op roepafstand aanwezig. Zo stelde Mozes Hem voor aan Israël: “Welk groot volk is er waar de goden zo dichtbij zijn als de HEERE, onze God, bij ons is, altijd als wij tot Hem roepen” (Deut. 4:7)? Eeuwen later liet Hij Jeremia de retorische vraag aan Zijn volk stellen: “Ben Ik een God van nabij, spreekt de HEERE, en niet een God van verre” (Jer. 23:23)?

De HEERE is de God van nabij. In het Grieks is Hij ‘eggoes’, afgeleid van agkale. Wonderlijk! Agkale betekent gebogen arm. Mogen we dit associëren met de nabijheid van een arm, die je dicht tot Zich trekt? Mogelijk gaat deze mooie gedachte Schriftuurlijk wat te ver. Maar toch! Agkale komt maar één keer voor. Het zijn de armen van Simeon. Alvorens te sterven mocht hij Jezus, de Gezalfde van de Heere, als baby in zijn armen houden (Luk. 2:27, 28). Dit was erg close!

Nabij, dichtbij, er bij, niet ver! Oorspronkelijk verwijst het naar de Naaste, aanwezig op roepafstand, met eggoes dat refereert aan armen, in het bijzonder die de Heiland kort na Zijn komst vasthielden. Wat zegt Paulus over Hem? “Bij Zijn komst heeft Hij door het Evangelie vrede verkondigd aan u die veraf was, en aan hen die dichtbij (eggoes) waren” (Efe. 2:17). “Maar nu, in Christus Jezus, bent u, die voorheen veraf was, door het bloed van Christus dichtbij (eggoes) gekomen” (Efe. 2:13).

Dichtbij wat? Het leven in de hemelse gewesten, waar Christus is! “God, Die rijk is in barmhartigheid, heeft ons door Zijn grote liefde, waarmee Hij ons liefgehad heeft, ook toen wij dood waren door de overtredingen, met Christus levend gemaakt – uit genade bent u zalig geworden – en heeft ons met Hem opgewekt en met Hem in de hemelse gewesten gezet in Christus Jezus” (Efe. 2:4-6).

U bent door Hem nabij gebracht.  Gegroet, ‘O Kurios eggoes’!

Ineke van Lieshout

Afbeelding: de apostel Paulus, schilderij van Rembrandt; publicatie valt onder publiek domein, wikimedia